تاثیر تلویزیون و اسباب بازی بر خشونت کودکان

تاثیر تلویزیون و اسباب بازی بر خشونت کودکان

تاثیر تلویزیون و اسباب بازی بر خشونت کودکان

تمایل به خشونت در کودکان و نوجوانان ریشه‌ای عمیق در زمینه‌های مختلف دارد که در اینجا فقط از آنها نام بره می شود :

خانوادگی: چگونگی رابطه پدر و مادر با هم و با فرزندان
اجتماعی: چگونگی رفتار متقابل اجتماعی در محیط زندگی کودک(به خصوص در مناطق محروم شهری).
فرهنگی: نوع برنامه و مطالب عرضه شده در رسانه‌ها به خصوص تلویزیون
اقتصادی: میزان اختلاف سطح رفاه اجتماعی بین محرومین و مرفهین ، برای قشر فقیر به صورت بغض ناشی از فقر و برای مرفهین به شکل رفاه‌زدگی و بی‌انگیزگی

روان‌شناسان معتقدند دیدن صحنه‌هایی از خشونت در تلویزیون و یا سایت‌های اینترنتی، روی رفتار کودکان اثرات مخرب مشخصی را بر جای می‌گذارد.
به گزارش هرانا به نقل از جهان نیوز ، به گفته این دسته از روان شناسان؛ هنگامی که کودکان تصاویر ترسناک و یا صحنه‌هایی از تیراندازی را در فیلم‌ها مشاهده می‌کنند، برخی از آنها در پی انجام موارد مشابه آنها در بازی‌های کودکانه خود برمی‌آیند، در حالی که گروهی دیگر از دیدن چنین صحنه‌هایی نگران، ناراحت و وحشت‌زده می‌شوند.
تحقیقات زیادی توسط دانشمندان، پزشکان و متخصصان اطفال و محققان کودک در کشورهای مختلف انجام شده است تا علت تأثیرگذاری خشونت تلویزیونی بر رفتار کودکان کشف شود. که به نظر می رسد علت این تاثیرگذاری باورپذیری بالا و همچنین الگوپذیری کودکان از برنامه های تلویزیون است به طوری که کودکان فکر می کنند اگر آنها نیز مانند شخصیت های جنایتکار تلویزیون رفتار کنند آنها هم قهرمان می شوند.
در همین زمینه تحقیقی انجام شد که در آن کودکان را به دو گروه A و B تقسیم کردند و به گروه A فیلمی را نشان دادند که در آن یک کودک عروسکش را به شدت کتک می زد و به کودکان گروه B فیلمی نشان داده شد که در آن همان کودک با عروسکش مهمانی چای برگزار کرده است؛ کودکان گروه A با رفتاری مشابه به همان شیوه فیلمی که دیده بودند عروسکشان ر کتک زدند و در مقابل کودکان گروه B با مهربانی با عروسک بازی کردند.
طبق تحقیقات انجام شده، کودکان قادر به درک این موضوع نیستند که در برنامه های تلویزیونی وقتی شخصی به شخص دیگر حمله می کند حمله او واقعی نیست و نباید این رفتارها را تقلید کنند.
کارشناسان و محققان امور کودک بر این باورند که برنامه های تلویزیون بویژه در بخش کودکان نباید خشن باشد. زیرا کودکان براحتی از برنامه های تلویزیونی الگوبرداری می کنند.

اگر باور داشته باشیم که بازی کار کودک و اسباب بازی ابزار کار او است، با برنامه‌ریزی صحیح برای کار کودک (بازی) و تهیه‌ی ابزار کار مناسب (اسباب بازی) می‌توان زمینه ایجاد بسیاری از ناهنجاری‌های رفتاری کودک از جمله خشونت را کاهش داد.

دسته‌بندی بازی‌ها به ترتیب زیر می‌تواند راهنمای کلی در این باره باشد:

۱-بازی‌های حسی- حرکتی: تولد تا ۲ سالگی دوره‌ی حساس برنامه‌ریزی مغز توسط حواس پنجگانه است. نگاه کردن مکرر به زیبایی‌های طبیعت (گل، سبزه، جویبار، پرندگان، حیوانات اهلی و …) شنیدن صداهای آرام‌بخش (لالایی مادر، صدای پرندگان، موسیقی ملایم و…) استشمام بوی خوش (عطر گل‌ها، بوی تن مادر و پدر ، عطر میوه‌ها و خوراکی‌ها و …) لمس لطافت‌ها (تماس پوستی با مادر ، گل ، آب، اجسام لطیف و…) چشیدن طعم‌های خوب و ملایم به عنوان محرک‌های ادراکی ،تاثیر مهمی در برنامه‌ریزی مغز کودک برای درک مفاهیم مختلف عاطفی- احساسی در سال‌های بعدی رشد او دارند.
۲- بازی‌های نمادین(تقلیدی- تخیلی) : تماس واقعی کودک با دنیای اطراف خود از دو سالگی شروع می‌شود. او در برخورد با واقعیت‌ها ناتوانی خود را درک می‌کند، گاهی با تقلید خود را همساز واقعیت و زمانی با تخیل واقعیت را همسان خود می‌کند. به عبارت دیگر در بازی‌های نمادین (خاله‌بازی، دکتر بازی، فروشگاه بازی و …) کودک محیط و اشخاص اطراف خود را همانند سازی می‌کند. این گروه از بازی‌ها تاثیر مهمی بر رشد شخصیت کودک دارند و بیشترین نیاز کودک به اسباب‌بازی نیز از همین زمان آغاز می‌شود. توجه به بازی‌های نمادین کودک و تجزیه و تحلیل آن‌ها کمک زیادی به شناخت بیشتر دنیای ذهنی کودک ،مشکلات و تمایلات او می‌کند. تمایل به خشونت و علاقه به اسباب‌بازی‌های خشونت‌زا از همین زمان در ذهن کودک شکل می‌گیرد و به نسبت تاثیر زمینه‌های چهارگانه (خانوادگی،فرهنگی،اجتماعی،اقتصادی)رشد می‌کنند.
۳-بازی‌های خلاق: چهار سالگی آغاز تخیل خلاق در کودک و تمایل او به بازی‌ها و کسب مهارت‌های کار خلاق است. بازی‌های خلاق ( نقاشی، سفالگری، ساخت‌و ساز، حرکات نمایشی و …) نقش مهمی در کاهش هیجان ،اضطراب و خشونت کودک دارند.
۴-بازی‌های جنبشی: این بخش از بازی‌ها(دویدن ،دوچرخه‌سواری، حرکات ورزشی، کمک به کار‌های خانه و …) با تخلیه‌ی انرژی اضافی کودک و کمک به گردش خون سریع و دفع سموم بدن اثر مهمی در آرام‌سازی کودک دارند. به‌طور کلی برنامه‌ریزی صحیح برای بازی‌ها و غنی کردن اوقات بازی کودک، نقش اساسی و مهمی در کاهش تمایلات خشونت‌طلبی او دارد. تحریم اسباب بازی‌های خشونت‌زا به طور مطلق، به عنوان یک حرکت نمادین اجتماعی کاری پسندیده و در خور تحسین است که می‌تواند توجه افکار عمومی جامعه را به این مشکل مهم جلب کند ولی به عنوان یک راه حل راهبردی و ریشه‌ای موثر نیست. اگر به طور مثال اسلحه بد و مضر است چرا پلیس از آن استفاده می‌کند ؟ توجه داشته باشیم که کودک در این سن فاقد تفکر منطقی و قدرت استقلال است و نمی‌تواند دلیل این تناقض را در گفتار و رفتار بزرگسال درک نماید. نکته دیگر اینکه اگر زمینه‌های بروز خشونت در کودک را از بین نبریم حتی یک مداد ساده نیز می‌تواند وسیله بروز خشونت باشد. با استفاده از بازی و اسباب بازی می‌توانیم تمایل به خشونت را در کودک کمترکنیم ولی هیچگاه نمی‌توانیم آن را به صفر برسانیم.
به عنوان آخرین نکته درباره‌ی بازی‌ها باید توجه داشت کودک همانطور که به غذا و هوا نیاز دارد به بازی نیز عامل رشد جسمی-ذهنی نیازمند است و اگر از طریق بازی کافی، محیط امن بازی و اسباب‌بازی مفید ارضا نشود، برای برآورده کردن این نیاز به رفتار خشونت آمیز متوسل می‌شود و در صورت ادامه این وضع ،ابراز خشونت به عنوان در او نهادینه خواهد شد. در مورد اسباب‌بازی توجه به نکات زیر در کاهش خشونت‌طلبی کودک اثر قابل توجهی دارد:
۱- اسباب‌بازی‌های فروشگاهی (عرضه شده از فروشگاه‌های اسباب‌بازی) بخشی از نیاز کودک به اسباب‌بازی را تامین می‌کند.عرضه وسیع اسباب بازی‌های خارجی(چینی) در این فروشگاه‌ها خطر بزرگی برای رشد فکری کودکان می‌باشد. بیش از ۷۰% از وسایل خارجی عرضه شده برای رشد فکری کودک به خصوص قبل از سه سالگی مضر و بازدارنده است.
۲- طبیعت منبع بی‌زوال و بی‌انتهای اسباب‌بازی برای کودک است . بازی با آب ، خاک، شن، چوب، سنگ، برگ و سایر پدیده‌های طبیعی موجب رشد جسمی ، عاطفی، شخصیتی و ذهنی کودک می‌شود و زمینه‌ی بروز خشونت را در او به شدت کاهش می‌دهد.
۳- استفاده از دورریختنی‌های قابل بازیافت مانند کاغذ باطله ،روزنامه، بطری‌های مختلف، قطعات پارچه و نظایر آن‌ها منبع بسیار غنی اسباب‌بازی‌های خلاق هستند.
نقش بازی و اسباب‌بازی در پیشگیری از بروز خشونت در کودکان را می‌توان در چند نکته زیر جمع‌بندی کرد:
۱-پاسخ به نیاز‌های عاطفی کودک در تمام دوران کودکی به خصوص تا سه سالگی.
۲-برنامه‌ریزی و ایجاد امکان بازی‌های متناسب با رشد متعادل کودک.
۳-تهیه‌ی اسباب‌بازی مفید به عنوان ابزار کار کودک.
آخرین و مهم‌ترین نکته:
” برای کاهش خشونت رفتاری در کودکان باید زمینه‌های مختلف ایجاد آن را از بین برد. “

همه درهم