کم خونی و درمان آن
کم خونی و درمان آن :
کم خونی اختلال خونی شایعی است که در آن گلبولهای قرمز سالم، به تعداد کافی، برای حمل اکسیژن به بافتهای بدن وجود ندارد و موجب می‌شود که علائمی ایجاد شود.
کم خونی انواع گوناگونی دارد که هر یک علت خاص خود را دارند. کم خونی می‌تواند موقتی و یا طولانی مدت بوده و از فرمهای خفیف تا شدید باشد. خطر ایجاد کم خونی در زنان و کسانی که بیماریهای مزمن دارند بیشتر است.
کم خونی ممکن است با مصرف مکملها و یا با درمانهای تخصصی تر درمان شود. با خوردن غذاهای متنوع و سالم ممکن است بتوانید از بروز برخی انواع کم خونی پیشگیری کنید.
کم خونی یعنی کاهش تعداد گلبولهای قرمز خون و علل متفاوتی دارد، ولی مهمترین آنها کمبود آهن در بدن است.
اگر کم‌خونی خفیفی داشته باشید، ممکن است علامتی دیده نشود و حتی اگر دیده شود، ممکن است متوجه کم‌خونی خود نشوید، یا آن را با بیماری دیگری اشتباه بگیرید.
علائم شایع کم خونی :
۱- به پوست خود دقت کنید. آیا پوستتان رنگ پریده است؟
در حالت کم‌خونی، حتی اگر رنگ پوستتان معمولی باشد، ولی لبهای شما، کمرنگتر از حد طبیعی است و پوست شما بیحال و خسته (شل) می باشد.
۲- آیا همیشه احساس خستگی و بیحالی می کنید؟ این ها از علائم شایع کم‌خونی است.
۳- آیا سردردهای پی در پی دارید؟ و یا اشتهایی برای غذا خوردن ندارید؟ این ها از علائم اولیه کم‌خونی هستند.
۴- آیا مبتلا به یبوست شدهاید؟ این هم یکی از علائم اولیه کم خونی است و بدون هیچ تغییری در عادات غذایی به وجود میآید (یعنی مثلا بدون کاهش مصرف میوه و سبزی، دچار یبوست می شوید).
۵- آیا تمرکز فکری برای شما سخت شده است؟ این مسئله روی کار شما یا انجام تکالیف درسی شما تاثیرگذار است.
۶- آیا دوست دارید مواد عجیب و غریب را که خوراکی نیستند، بخورید، مثل خاک یا کاغذ. چنین حالتی، «پیکا» نام دارد.
۷- به حالات روحی و روانی خود دقت کنید. کم‌خونی می‌تواند باعث احساس افسردگی شود.
گلبول قرمز خون
۸- آیا احساس تنگی نفس دارید؟ گلبولهای قرمز خون، بخش حیاتی فرآیند تنفس را تشکیل می دهند و این علامت در کم‌خونی متوسط تا شدید بروز می‌کند.
۹- آیا احساس میکنید انگشتان دست و پای شما همیشه سرد هستند؟ این حالت به دلیل کاهش جریان خون در انگشتان دست و پا، در اثر کم‌خونی اتفاق میافتد.
۱۰- آیا احساس ضعف یا سرگیجه دارید؟ در کم‌خونی شدید، هنگام برخاستن از رختخواب احساس ضعف زیادی دارید و یا هنگام بلند شدن از جایتان، احساس سرگیجه میکنید.
علل ایجاد کننده‌ی کم خونی
خون از سلولهای خونی و مایعی به نام پلاسما تشکیل شده است. سه نوع سلول خونی در پلاسما شناور هستند.
سلولهای خونی سفید (گلبولهای سفید): این سلولها با عفونتها مبارزه می‌کنند.
پلاکتها: این سلولها به لخته شدن خون پس از ایجاد جراحتها کمک می‌کنند.
سلولهای خونی قرمز (گلبولهای قرمز): این سلولها اکسیژن را از ریه ها به مغز، سایر ارگانهاو بافتها مختلف بدن حمل می‌کنند. بدن شما برای عملکردهای خود به خون حاوی اکسیژن احتیاج دارد.
خون اکسیژن دار کمک می‌کند تا انرژی لازم برای بدن تامین شود و گرمی و رنگ پوست سالم را ایجاد می‌کند. گلبولهای قرمز محتوی هموگلوبین هستند. هموگلوبین یک پروتین حاوی آهن است که عامل ایجاد رنگ قرمز خون است. این ماده عامل اصلی انتقال اکسیژن از ریه ها به سایر نقاط بدن است و دی اکسید کربن را نیز از بافتهای بدن به ریه ها منتقل می‌کند تا در ریه ها از طریق بازدم دفع شوند.
بسیاری از سلولهای خونی از جمله گلبولهای قرمز به صورت مداوم در مغز استخوان تولید می‌شوند. مغز استخوان یک ماده‌ی اسفنجی شکل قرمز رنگ است که درون برخی از استخوانهای بدن وجود دارد.
برای تولید گلبولهای قرمز و هموگلوبین، بدن به مصرف غذای حاوی پروتئین، ویتامینها و آهن نیاز دارد.
کم خونی حالتی است که در آن تعداد گلبولهای قرمز و یا میزان هموگلوبین آنها کمتر از میزان طبیعی است. در کم خونی تخریب گلبولهای قرمز سریعتر از جایگزینی گلبولهای جدید است لذا خون گلبول قرمز کمتری خواهد داشت و در نتیجه میزان حمل اکسیژن به بافتهای بدن کاهش یافته و احساس خستگی ایجاد می‌شود.
کم‌خونی یا آنمی (به انگلیسی: Anemia) از واژه یونانی an-haima به معنی بدون خون گرفته شده‌است و عبارتست از نقص کمی و یا کیفی هموگلوبین که یک مولکول در درون گلبولهای قرمز است. چون هموگلوبین وظیفه ترابری اکسیژن از شش‌ها به بافتهای بدن را بر دوش دارد پس، کم‌خونی مایه بروز هیپوکسی(hypoxia) یا کم اکسیژنی در بافتها و اندام‌ها می‌شود. از آنجاییکه سلولهای بدن برای بقای خود به اکسیژن وابسته هستند، درجه‌های گوناگون کم خونی می‌تواند شرایط بالینی گوناگونی را ایجاد کند.
درمان
تعیین نوع و روش درمان به عواملی مانند سن بیمار، وضعیت سلامتی و پزشکی او، میزان و شدت کم خونی فقر آهن و علت ایجاد کننده ی آن، تحمل بیمار برای درمان و … بستگی دارد.
اول از همه، مصرف غذاهای با آهن بالا توصیه می شود مثل: گوشت قرمز، گوشت سفید، ماهی و حبوبات .
از طرف دیگر امروزه فرآورده هایی به صورت قرص و … وجود دارد که محتوی آهن است و می تواند ذخایر تخلیه شده را به حالت طبیعی برگرداند. از عوارض این داروها، ایجاد ناراحتی گوارشی است که بیمار نمی تواند آن را تحمل کند. به خصوص اینکه بهتر است این داروها با معده ی خالی یا همراه با آب پرتقال مصرف شوند و این حالت به عارضه ناراحتی گوارشی دامن می زند. به خاطر داشته باشید که باید همیشه این داروها را مثل هر داروی دیگری، دور از دسترس کودکان نگهداری کنید.
در مواردی نیاز به مصرف آهن به صورت تزریقی است. نکته مهم در درمان این است که در صورت بروز عوارض، پزشک معالج خود را مطلع کنید تا اقدامات لازم صورت گیرد و تحت هیچ شرایطی به صورت خودسرانه دارو را قطع یا شروع نکنید.
هشدارها:
* اگر به طور ناگهانی، زخمهایی روی زبان یا دهانتان پیدا شد، یا اگر خانم هستید و یک مرتبه دچار قطع قاعدگی شدید، نشان میدهد دچار کم‌خونی هستید.
* اگر بیشتر اوقات غذاهای فرآیند شده و آماده بخورید، یا بعضی وعدههای غذایی (مثل صبحانه) را از برنامه غذایی تان حذف کنید، یا ریزه خواری داشته باشید، یا از همه گروه های غذایی استفاده نکنید، ممکن است آهن و سایر مواد مغذی را به مقدار کافی دریافت نکنید. در این صورت، اگر علائم ذکر شده در بالا را داشتید، احتمالا دچار کم‌خونی هستید.
آزمایش خون
* کم‌خونی می‌تواند در اثر مشکلات پزشکی اصولی و دریافت یا جذب ناکافی آهن در بدن به وجود آید. تنها راه تشخیص کم‌خونی، دادن آزمایش خون است. اگر فکر میکنید دچار کم‌خونی هستید، حتماً به پزشک مراجعه کنید.
* اگر نسبت به کم‌خونی خود شک دارید، هرگز مقادیر بالای مکملهای آهن را مصرف نکنید، زیرا دریافت مقادیر زیاد آهن، مسمومیت زاست و عوارض بدی دارد.
برای تشخیص قطعی کم‌خونی باید به پزشک مراجعه کنید و خودتان بر اساس علائم بالا نمیتوانید بگویید حتما دچار کم‌خونی هستید، زیرا علائم کم‌خونی می‌تواند مشابه علائم سایر بیماریها باشد و کمبود آهن به تنهایی، علت بروز کم‌خونی نیست.
* اگر علائم بالا در شما ادامه داشت، یا دچار یک مشکل خاص پزشکی هستید، حتماً به پزشک مراجعه کنید. اطلاعاتی که در این مقاله برای شما ارائه شده، نمیتواند جایگزین توصیهها یا درمان تخصصی پزشکی شود.
همه درهم
