تاریخچه دندانپزشکی در ایران و جهان
تاریخچه دندانپزشکی در ایران و جهان
قدمت دانش دندانپزشکی را می‌توان به هزاران سال قبل مربوط دانست و بنظر می‌رسد که همیاری و مبادلهٔ علمی در این زمینه در طی قرنهای متمادی و در ارتباط با فرهنگها و تمدنهای مختلف جهان به شکل گیری آنچه که امروزه از آن بعنوان دانش دندانپزشکی نام می‌بریم؛ انجامیده‌است.
تاریخچه دندانپزشکی در جهان:
در زمان باستان، مایاها مردمانی با فرهنگ سطح بالا بودند که در گواتمالا و هندوراس فعلی می زیستند. آنها که از مردم بابل باستانی نیز قدیمی تر بودند، به دلایل مذهبی اقدام به قرار دادن اینله روی دندانها و یا سوراخ کردن صورت و گوش می‌نمودند. آنها در قرار دادن اینله‌های سنگی زیبا روی حفرات تراش داده شده دندانهای قدامی بالا و پایین و گاهی دندانهای پرمولر، مهارت داشتند. بدون شک، این اینله‌ها روی دندانهای زنده قرار داده می‌شد و آنچنان دقیق این کار انجام می‌گرفت که حتی تا هزار سال بعد این اینله‌ها، در جای خود باقی می‌ماندند. اینله‌ها با سمان‌های خاص به حفره چسبانده می‌شد که جنس عمده آنها با اسپکتروگرافی، کلسیم، فسفات تشخیص داده شده است.
صندلی دندانپزشکی James Beall Morrison در سال ۱۸۶۸ یک مکانیسم منحصر به فرد داشت که به دندانپزشک اجازه می‌داد آن را در هر جهتی کج نماید. با وجود مزایای واضح آن، فقط چهار نمونه از این صندلی ساخته شد (موزه دانشکده کپنهاک) صندلی دندانپزشکی توسط کمپانی سازنده وسایل دندانپزشکی در ۱۸۷۵ معرفی گردید که بر اساس بروشور تبلیغاتی آن می‌توانست به اندازه کافی به عقب خم شود تا به دندانپزشک اجازه دهد، نشسته کارکند، ولی اغلب دندانپزشکان تا حدود سال ۱۹۵۰ ترجیح می‌دادند که حین کار ایستاده باشند.
کشف مهم بی‌حس کننده در علم پزشکی توسط یک دندانپزشک آمریکایی به نام Hartford در سال ۱۸۴۴ انجام شد و آن گاز خنده آور نیتروزاکساید بود. وی پس از انجام بی‌حسی (بیهوشی)، دندان فردی را بدون احساس درد، کشید. در پایان دهه اول قرن بیستم، بی‌حسی موضعی جایگزین بیهوشی عمومی در مطب دندانپزشکی گردید. معرفی توسط شیمیدان آلمانی Alfred Einharn در ۱۹۰۴ ، دندانپزشکی را با حذف درد از اعمال دندانپزشکی متحول ساخت. در اوایل دهه ۱۹۲۰ اغلب دندانپزشکان، دستگاه اشعه ایکس و استریلیزاتور داشتند.
تاریخچه دندانپزشکی در ایران :
عده معدودی از سلمانیها، شاگرد زرگرها و عطارها را می‌توان اولین افرادی دانست که با استفاده از روش‌های گوناگون، مبادرت به کشیدن دندان، گذاشتن روکش، ساختن دندان مصنوعی و یا برای تسکین دردها و ورم‌های دهانی آن هم با وسایل بسیار اولیه مبادرت به انجام امور دندانپزشکی می‌کردند.
در دوره قاجاریه طب ایران به تدریج از سنتی به اروپایی تبدیل گشت و بنظر می‌رسد طب مدرن ایران نیز از مدرسه دارالفنون آغاز شده است. قبل از تأسیس دارالفنون، طب بطور کلی سنتی بوده و درمانها بطور تجربی و بدون پایه علمی با وسایل بسیار ابتدایی و توسط افراد فاقد صلاحیت انجام می‌شد و شاید در حال حاضر هم در برخی نقاط دور افتاده انجام شود.
برای درد دندان، عطارها از داروهای گیاهی) مانند روغن نخود، آب پیاز، شیره انجیر، تریاک و برای رفع آبسه‌های دندانی از صمغ کتیرا و باقلا و آرد گندم سرخ شده در روغن استفاده می‌کردند. کشیدن دندانها توسط دلاکهای حمام و سلمانیها و بدون بی‌حسی به نحوی بسیار دردناک و وحشت آور انجام می‌شده و گاهی سلمانیها این کار را بصورت دوره گرد در محلات انجام می‌دادند. پوسیدگیهای دندانی، دندانهای تغییر رنگ یافته بر اثر ضربه، دندانهای شکسته و فضاهای بی‌دندانی (ناشی از کشیدن دندان) همه توسط روکشهای طلا که توسط زرگرهای ماهر ساخته می‌شد ترمیم می‌گشت. این روکشها را استامپ یا استامپه و یا شارپی می‌نامیدند. شارپی از نام دستگاهی به نام شارپ گرفته شده که این روکشها توسط آن ساخته می‌شد.
تأسیس و افتتاح رسمی دارالفنون تهران در سال ۱۲۲۸ ه.ش توسط امیر کبیر صدر اعظم ناصرالدین شاه انجام شد و سرآغاز معرفی نظام جدید آموزش و از اقدامات مهم فرهنگی کشور می‌باشد. دارالفنون اولین مدرسه دولتی ایران بوده و به کمک استادان اروپایی آموزش رشته‌های مختلف در آن آغاز گشت. رشته پزشکی دارالفنون قبل از تأسیس دانشگاه تهران تنها مرکز آموزش طبابت در ایران بود. در آبانماه سال ۱۲۹۷ شمسی مدرسه طب از مدرسه دارالفنون جدا شد و مرحوم دکتر لقمان الدوله به ریاست آن منصوب گردید.
دانشگاه تهران در عهد رضا شاه تأسیس گردید و نخستین قسمت آن که ساخته شد، تالار تشریح بود که در سال ۱۳۱۳شمسی افتتاح گردید. در سال ۱۳۱۶ کلیه قسمتهای دانشکده طب به ساختمان جدید دانشگاه تهران منتقل شد و شروع بکار نمود. در سال ۱۳۳۵ دو رشته داروسازی و دندانپزشکی که از شعب دانشکده پزشکی بود، بصورت مستقل درآمد. بیمارستان امیر اعلم علاوه بر بخشهای متعدد پزشکی، دارای بخش دندانپزشکی و جراحی فک و صورت ، شامل پرتونگاری و دو درمانگاه عمومی، آموزشی و اطاق عمل بود.
نخستین کتاب های دندانپزشکی :
نخستین کتابی که صرفاً بر دندانپزشکی تمرکز کرده بود، کتابی بود که در سال ۱۵۳۰ میلادی توسط آرتزنی باچلین “Artzney Buchlein«نوشته شد. همچنین نخستین کتاب درسی دندان پزشکی که به زبان انگلیسی نوشته شد، کتابی به نام»اپراتور برای دندان» بود که توسط چارلز آلن در سال ۱۶۸۵ میلادی نگارش یافت. حدّ فاصل سالهای ۱۶۵۰ و ۱۸۰۰ مصادف با سالهایی است که علم دندانپزشکی مدرن، توسعهٔ خود را آغاز نمود. در یکی از همین سالها پزشک انگلیسی توماس براون در نوشتهٔ خود با عنوان «نامه‌ای به یک دوست» (انتشار در سال ۱۶۹۰ میلادی) که مشخصهٔ اصلی آن نوعی طنز در کلام او می‌باشد، به مشاهدات اولیهٔ خویش در ارتباط با دندانپزشکی چنین اشاره کرده‌است:
مومیایی‌های مصری را که من دیده‌ام، دهان‌های خود را باز کرده بودند و انگار در حال خمیازه کشیدن بودند، و گویی آفرودیت بدین گونه فرصت خوبی را برای مشاهده و بررسی دندانهای آنها فراهم ساخته بود!. در حالی که یافتن دندانهای فاسد یا کج و کوله در حالت عادی آنقدرها هم راحت و آسان نبود: و به همین دلیل در مصر، جایی که در آن تجربه و تمرین جز از طریق انجام عمل، و شناخت بیماریها جز از طریق تجربهٔ منحصربفرد شخصی انجام ناشدنی است، این باید یک تجربهٔ حرفه‌ای مفید به شمار آید که در حالی که در تجارب حرفه‌ای دیگر تنها باید به موارد محدودی همچون ترسیم شکل ظاهری دندان، و حداکثر اندکی بهتر از آن قناعت و بسنده نمود، امکان بررسی حتی در مورد دندانهای پادشاه پیرهوس، فراهم شود. اما باید گفت که دو دندان این پادشاه بر روی سر او قرار داشته‌است!!
همه درهم
